Συνήθειες και μοτίβα συμπεριφοράς

Του Ναούμ Λιώτα

Το θέμα του σημερινού post έχει να κάνει με κάτι συνηθισμένο... Πρόκειται για τις συνήθειες και τα μοτίβα ή σχήματα συμπεριφοράς που χρησιμοποιούμε. Καθημερινά ακολουθούμε συγκεκριμένες λειτουργίες και κάνουμε κινήσεις χωρίς επίγνωση καθώς μας έχουν γίνει συνήθεια. Αυτό είναι κάτι πολύ χρήσιμο, καθώς θα ήταν πολύ δύσκολο να χρησιμοποιούμε συνεχώς την επίγνωσή μας για να έχουμε συνεχή εγρήγορση π.χ. στον τρόπο που περπατάμε, που οδηγούμε, την εξωλεκτική επικοινωνία μας ή τις λέξεις που θα πούμε. Οι συνήθειες και τα μοτίβα συμπεριφοράς μας, μας επιτρέπουν να εγκαθιδρύσουμε μια τάξη σε έναν χαοτικό και απρόβλεπτο κόσμο θεωρώντας ότι αυτό που συνέβη χθες, θα επαναληφθεί και σήμερα και πιθανόν αύριο. Και σε πολλές περιπτώσεις έχουμε δίκαιο... Και χρειάζεται να διαχειριστούμε το καθημερινό άγχος και τον φόβο που μας προκαλεί ένας κόσμος με πολλές απρόβλεπτες καταστάσεις, κινδύνους και δυσκολίες.

Οι συνήθειες είναι καταγεγραμμένες στο σώμα μας και μια προσεκτική παρατήρηση των ανθρώπων θα μας δώσει κάποια στοιχεία. Κατά τον ίδιο τρόπο, μια καθιστική ζωή δίνει ένα διαφορετικό σώμα από μια πιο ενεργή/αθλητική ζωή - είναι κάτι αναμενόμενο... Όσο για τις συνήθειες, μας βοηθούν να προβλέψουμε, να είμαστε προετοιμασμένοι, να αισθανθούμε ότι έχουμε έναν στοιχειώδη (ή και μεγαλύτερο) έλεγχο στο περιβάλλον μας.

Από την άλλη πλευρά, οι συνήθειες και τα μοτίβα συμπεριφοράς μας κάνουν άκαμπτους και υπερβολικά προβλέψιμους. Και οι χειρότερες πλευρές της συνήθειας όταν το παρακάνουμε είναι το ότι οδηγούμαστε στην "βαρεμάρα" και στην καταπίεση οποιασδήποτε σπίθας δημιουργικότητας υπάρχει μέσα μας.

Δυστυχώς, το να "σπάσουμε" κάποια συνήθεια εμπεριέχει ένα κομμάτι ξεβολέματος. Αυτό όμως το "ξεβόλεμα" χρειάζεται να το αντέξουμε εφόσον κατανοήσουμε ότι θέλουμε να "αλλάξουμε μια συνήθεια" και είτε να την αλλάξουμε με μια καινούρια ή να απελευθερώσουμε ένα κομμάτι "ενέργειας" που ήταν δεσμευμένο το οποίο θα χρησιμοποιήσουμε "αλλιώς".

Κατά αναλογία με τους ανθρώπους, και οι οργανισμοί επενδύουν σε ένα πρωτόκολλο και μια κουλτούρα ώστε να μπορέσουν να έχουν μια σειρά που γίνονται τα πράγματα για να μπορέσει η διοίκηση να προβλέψει το που πηγαίνει ο οργανισμός. Σκεφτείτε πόσο σημαντικά στοιχεία είναι οι προϋπολογισμοί, οι οικονομικές προβλέψεις, οι έρευνες αγοράς, οι στατιστικές μελέτες. Από την άλλη, όταν αυτά τα στοιχεία κατακυριεύσουν τον οργανισμό μπορεί να καταπνίξουν την καινοτομία και την αίσθηση νοήματος που έχουν οι άνθρωποι που δουλεύουν στον οργανισμό. Όταν λοιπόν αυτά τα στοιχεία κυριεύσουν την κουλτούρα του οργανισμού και παγιωθεί ο τρόπος λήψης αποφάσεων αγνοώντας τους ανθρώπους, την καινοτομία, την αλλαγή και τον διαφορετικό τρόπο να γίνονται τα πράγματα τότε επικρατεί μια γενικότερη απαισιοδοξία στον οργανισμό και οι άνθρωποι χάνουν το νόημα της εργασίας τους ενώ εξαντλείται η καινοτομία του οργανισμού.

Θυμηθείτε αυτό που έλεγε ο Αϊνστάιν: "Ο ορισμός της τρέλας είναι να κάνεις συνέχεια το ίδιο πράγμα και να περιμένεις διαφορετικό αποτέλεσμα". 

Τι λέτε λοιπόν; Μήπως είναι ώρα να αλλάξετε κάποια έστω μικρή συνήθεια; Η εμπειρία πάντως δείχνει ότι ακόμη και μικρές αλλαγές μπορεί να έχουν ένα απρόσμενα σημαντικό αποτέλεσμα μακροπρόθεσμα!

Remember: A small change can go a long way...