Η επικοινωνία αποτελεί μια διαδικασία που συμβαίνει ταυτόχρονα σε ένα πλήθος επιπέδων. Υπάρχει το περιεχόμενο, η διαδικασία του τι λέγεται, το εξωλεκτικό μήνυμα που μεταφέρεται, ενώ συχνά η πρόθεση και τα κίνητρα της επικοινωνίας μπορεί να παραμένουν κρυμμένα από τα άτομα που επικοινωνούν. Πολύ συχνά, η επικοινωνία έχει ως στόχο να ελέγξει τις αντιδράσεις των άλλων κάτι που αποκαλύπτεται από πολλά γεγονότα όπως:
- το να λέμε πράγματα για να εντυπωσιάσουμε,
- το να χειριζόμαστε ανθρώπους για να πάρουμε αυτό που θέλουμε,
- το να είμαστε ευγενικοί ή να μη μιλάμε για να αποφύγουμε τη σύγκρουση,
- το να λέμε ψέματα για να «προστατέψουμε» τα συναισθήματα των άλλων,
- το να διακόπτουμε για να πάρουμε προσοχή κ.ο.κ.
Πολλά επιμορφωτικά προγράμματα για τις επιχειρήσεις είναι εστιασμένα στον έλεγχο της συμπεριφοράς των άλλων - π.χ. τεχνικές για να τραβήξει κανείς περισσότερους πελάτες. Όσο κι αν αυτά τα εκπαιδευτικά/επιμορφωτικά προγράμματα είναι ενδιαφέροντα, τους λείπει η αναγνώριση ενός σημαντικού παράγοντα. Το 90% της επικοινωνίας μας βασίζεται σε μοτίβα που ούτως ή άλλως έχουν στόχο να ελέγξουν τη συμπεριφορά των άλλων. Και παράλληλα οι αντιστάσεις που έχουν αναπτυχθεί από όλους μας σε αυτά τα μοτίβα είναι εξίσου ισχυρά.
Σκεφτείτε για παράδειγμα ένα μηχανικό χαμόγελο - συνήθως αυτό προέρχεται από μια ασυνείδητη άμυνα που λέει "Σε παρακαλώ μη με πληγώσεις", ή "σε παρακαλώ συμπάθησέ με". Σε κάθε περίπτωση, η συμπεριφορά αυτή έχει ως στόχο τον έλεγχο της συμπεριφοράς των άλλων. Ωστόσο στερείται επίγνωσης και παρουσίας στη συγκεκριμένη χρονική στιγμή (εφόσον είναι μηχανική) και άρα χάνει το βασικό ζητούμενο που είναι η επικοινωνία.
Η επιθυμία ελέγχου έρχεται κυρίως από την επιθυμία να παραμείνουμε στα πλαίσια τα οποία αισθανόμαστε ασφαλείς και άνετοι - να αποφύγουμε να νιώσουμε αμηχανία, ανασφάλεια ή απλώς "μη άνετα". Ωστόσο, το να βασίζουμε την αίσθηση αυτοπεποίθησής μας στην ικανότητά μας να ελέγξουμε τα εξωτερικά γεγονότα στην ουσία μας οδηγεί να αισθανόμαστε ότι δεν έχουμε τον έλεγχο. Αυτό το παράδοξο μπορεί να επιλυθεί ως εξής: να κατανοήσουμε τον εαυτό μας και άρα να βασίσουμε την αυτοπεποίθησή μας στην επίγνωση του εσωτερικού μας εαυτού κάθε στιγμή καθώς οι καταστάσεις γύρω μας αλλάζουν. Αυτό θα μπορούσαμε να πούμε ότι αποτελεί μια πνευματικού τύπου άσκηση επίγνωσης, η οποία δίνει μεγαλύτερη βαρύτητα σε αυτό που υπάρχει και είναι εν εξελίξει αυτή τη στιγμή, από ότι στο να νιώθουμε άνετα. Με αυτό τον τρόπο μπορούμε να καλλιεργήσουμε ουσιαστική αυτοπεποίθηση και να αισθανθούμε παρόντες και κύριοι της ζωής μας.
Από το site Arts in HRM - Εργαστήριο που πραγματοποιείται στο κέντρο επιχειρηματικότητας Εργάνη και αποσπάσματα από το βιβλίο της Susan Campbell, Getting Real - 10 Truth Skills You Need to Live an Authentic Life, H. J. Kramer, New World Library, 2001
