Του Ναούμ Λιώτα
Πρόσφατα δούλεψα με έναν οργανισμό το θέμα της Οργανωσιακής Κουλτούρας. Είναι ενδιαφέρον να πούμε αρχικά τον ορισμό της Κουλτούρας σύμφωνα και με τις σύγχρονες αντιλήψεις για αυτήν. Συγκεκριμένα:
Η οργανωσιακή κουλτούρα είναι το αναδυόμενο αποτέλεσμα των συνεχόμενων διαπραγματεύσεων που συμβαίνουν και αφορούν τις αξίες, τα νοήματα που δίνονται και τις αρμοδιότητες μεταξύ των μελών και του περιβάλλοντός του.
Ακούγεται λίγο ακαδημαϊκό ίσως, αλλά αυτό που πρέπει να συγκρατήσουμε είναι ότι η κουλτούρα είναι το αποτέλεσμα όλων των καθημερινών συζητήσεων και διαπραγματεύσεων μεταξύ των μελών ενός οργανισμού. Η κουλτούρα συν-δημιουργείται από τα μέλη της και δεν είναι αποτέλεσμα μόνο των "απόψεων" του ηγέτη. Τα μέλη ενός οργανισμού έχουν μεταξύ τους ορισμένες "σιωπηλές συμφωνίες" όπως θα τις ονομάζαμε, για το πως είναι σωστό να γίνονται τα πράγματα καθώς και τον τρόπο με τον οποίο ερμηνεύονται τα πράγματα μέσα στον οργανισμό. Αν κανείς θέλει να αλλάξει μια κουλτούρα θα πρέπει να φέρει στο φως αυτές ακριβώς τις συμφωνίες και τις συζητήσεις που δε γίνονται.
Ποιες μπορεί να είναι μερικές συμφωνίες;
Παράδειγμα τέτοιων συμφωνιών είναι οι παρακάτω:
- Σημασία έχει να "φαίνεσαι" σωστός σε αυτό που κάνεις.
- Μεγαλύτερη σημασία έχουν οι τύποι και το τι θα πει το αφεντικό, και λιγότερη το αποτέλεσμα.
- Δεν υπάρχει επιβράβευση οπότε δεν αξίζει κανείς να βάζει παραπάνω προσπάθεια.
- Σημασία έχει να είσαι καλυμμένος ώστε να μη μπορεί κανείς να σου αποδώσει ευθύνες.
- Είναι σημαντικό να κυκλοφορείς στα "σωστά" σημεία και να μιλάς με τους "σωστούς" ανθρώπους.
Φυσικά οι συμφωνίες αυτές διαφοροποιούνται ανάλογα με τον οργανισμό αλλά μπορείτε να πάρετε μια γεύση...
Ποιες είναι λοιπόν οι συζητήσεις που δε γίνονται στον οργανισμό που εργάζεστε; Μπορεί να εμφανίζεται φόβος και αντιστάσεις για το τι θα ξεσηκωθεί αν αυτές οι συζητήσεις βγουν στο φως, αλλά το μόνο σίγουρο είναι ότι μόνο με αυτόν τον τρόπο μπορεί ένας οργανισμός αποτελεσματικά να αλλάξει. Ειδικά σε έναν οργανισμό που είναι βασισμένος σε μια κουλτούρα κατάκρισης, το να αλλάξει ο τρόπος με τον οποίο συνεργάζονται τα άτομα μπορεί να είναι έως και "θεραπευτικό" για τον οργανισμό. Σκεφτείτε πιθανώς εργασιακά περιβάλλοντα από τα οποία έχετε περάσει και υπήρξαν τοξικά καθώς οι άνθρωποι ασχολούνταν με το "ποιος φταίει" (οι άλλοι) και το πως τελικά δεν υπήρχε κανείς να αναλάβει την ευθύνη όταν γινόταν κάτι πιο σοβαρό. Και αν αυτό σας θυμίζει και το ελληνικό κράτος για να σχολιάσω λίγο και την επικαιρότητα, ίσως να μην είστε μακριά - η ευρύτερη κοινωνία μπορεί να καθρεφτίζεται στον οργανισμό, ιδιαίτερα σε εκείνες τις περιπτώσεις όπου δεν υπάρχει συνειδητή προσπάθεια να διαφοροποιηθεί ο οργανισμός (ή το άτομο) από το ευρύτερο πλαίσιο.
