Ναρκισσισμός και Θέσεις Ηγεσίας

Ο ναρκισσισμός και οι θέσεις ηγεσίας είναι δύο πράγματα που πολλές φορές συγχέονται και θεωρούμε ότι πάνε μαζί. Τι συμβαίνει όμως πραγματικά;

Ο ναρκισσισμός χρησιμοποιείται για να περιγράψει ένα άτομο που τον ενδιαφέρει μόνο ο εαυτός του. Αυτό περιγράφεται αρκετά στενά καθώς αν κάποιος πραγματικά ενδιαφέρεται για τον εαυτό του, σίγουρα ενδιαφέρεται και για το συνάνθρωπό του καθώς ο καθένας από εμάς αποτελεί ένα αναπόσπαστο κομμάτι του συνόλου. Ίσως βοηθήσει το να βλέπαμε το μύθο του Νάρκισσου - θα λέγαμε λοιπόν ότι ναρκισσιστής είναι αυτός που “ερωτεύεται” εκείνο το κομμάτι του που σε διάφορες ψυχολογικές θεωρήσεις περιγράφεται ως ο “κατώτερος εαυτός”. Θυμηθείτε στο μύθο ο Νάρκισσος κοιτάει κάτω στη λίμνη για να δει την αντανάκλασή του στο νερό – μια παροδική αντανάκλαση – και την ερωτεύεται. Φαίνεται σα να ξεχνάει την πέρα από τα φαινόμενα φύση του και αρκείται στην “απτή” πραγματικότητα που όμως ξεγελάει με το πόσο “απτή” δείχνει ότι είναι...

Πέρα από το μύθο, τα τυπικά χαρακτηριστικά που περιγράφονται από τη βιβλιογραφία για το νάρκισσο είναι αλλαζονεία, περηφάνεια, επιθετική συμπεριφορά και παντοδύναμος έλεγχος. Πράγματι, φαίνεται να ταυτίζεται περισσότερο με το αυταρχικό στυλ ηγεσίας το οποίο υπήρξε το πρότυπο του ηγέτη για πολλούς αιώνες. 

Είναι πολλοί αυτοί που υποστηρίζουν ότι είναι υγιής ένας ναρκισσισμός και πολλές φορές απαιτείται καθώς χρειάζεται ένα “ισχυρό εγώ” για να πάρει δύσκολες και απαρέγγλιτες αποφάσεις. Ιδιαίτερα από άτομα σε θέσεις ηγεσίας. Το πρόβλημα θεωρούν ότι αρχίζει να δημιουργείται όταν ο ναρκισσισμός φτάνει καταστροφικά σημεία με υπερβολική αλλαζονεία και περηφάνεια, απόλυτη αυτο-περιστροφή και αυτο-αναφορικότητα και εγωιστικές ανάγκες για δύναμη, εξουσία και θαυμασμό.

Οι ναρκισσιστές μπορεί να είναι πετυχημένοι στη διεκδίκηση ηγετικών θέσεων και πολλές φορές ξεγελούν καθώς μπορεί να θεωρηθούν από ένα ευρύτερο σύνολο ανθρώπο ότι αυτή η “εξωτερική εικόνα” είναι και η πραγματική. Βέβαια, όπως πολύ καλά ξέρουμε πια, ο ναρκισσισμός βασίζεται σε μια πολύ εύθραστη αυτο-εικόνα η οποία δεν αντέχει την κριτική. Πολύ συχνά ωστόσο θεωρούνται ως άτομα με αυτοπεποίθηση, δυναμικά και επικεντρωμένα σε αυτό που θέλουν καθώς δεν επιτρέπουν να φανούν οι όποιες αμφιβολίες και όποια προβλήματα έχουν.

Δεν είναι λίγοι που αναρωτιούνται “καλά – και τι κακό έχει να προβάλλει κανείς προς τα έξω μια εικόνα αυτο-πεποίθησης, δυναμικότητας και διεκδίκησης και να παίρνει αυτό που θέλει;” Σίγουρα, κάτι τέτοιο πολλές φορές μπορεί να μοιάζει ως προ-απαιτούμενο για το δύσκολο κόσμο των επιχειρήσεων. Είναι όμως; Και ίσως πάλι το μυστικό να βρίσκεται στο μύθο – είναι σημαντική η επίγνωση ότι κανείς δεν είναι η εικόνα του, αλλά υπάρχει μια εσωτερική πραγματικότητα που καλεί να εισακουστεί και κατά τους ψυχολόγους του βάθους όπως ονομάζονται αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους υπαρξιακούς μας στόχους – να αναγνωρίσουμε την εσωτερική μας ύπαρξη (το ποιοι είμαστε ή κατά τον Σωκράτη να έλθουμε πιο κοντά στο “γνώθι σεαυτόν”) χωρίς να μείνουμε παγιδευμένοι σε μια εικόνα (ή στην “περσόνα” όπως την αναφέρει ο Jung) που έχει φτιαχτεί από εμάς τους ίδιους για να εξυπηρετήσει την επιβίωσή μας (έτσι όπως την αντιλαμβανόμαστε βάσει της προσωπικής μας ιστορίας και των πληγών που έχουμε υποστεί παιδιώθεν...)

Εξάλλου τα αποτελέσματα του ναρκισσισμού σε πολλές περιπτώσεις δεν είναι τα καλύτερα για τους οργανισμούς. Αν ξεπεράσει κάποια όρια, οι αποφάσεις του ατόμου αντιτίθενται στα οφέλη του οργανισμού ενώ πολύ συχνά τα άτομα αυτά μπορεί να θεωρήσουν ότι ο νόμος δεν ισχύει για εκείνα και να επιδίδονται σε ανήθικες ή παράνομες συμπεριφορές. 

Όπως όλα τα πράγματα, έτσι και η ναρκισσιστική συμπεριφορά φαίνεται να έχει τα υπέρ και τα κατά. Τα υπέρ φαίνεται να είναι περισσότερο μια εικόνα αυτοπεποίθησης και πειθούς προς τα έξω με αποτέλεσμα την ικανότητα να προσελκύσουν άλλους να τους ακολουθήσουν, ενώ στα αρνητικά χρεώνονται την αντίφαση της εσωτερικής ευθραυστότητας, τη δυσκολία χειρισμού της αρνητικής κριτικής και την πολλές φορές αυτο-καταστροφικότητα που εμπεριέχεται. Θυμηθείτε, ο τραγικός θάνατος του Νάρκισσου στο μύθο κάθε άλλο παρά τυχαίος είναι...

Και καθώς στοιχεία ναρκισσιστικής συμπεριφοράς έχουμε όλοι (χωρίς απαραίτητα να θεωρούμαστε νάρκισσοι), ποιες συμπεριφορές σας θα μπορούσατε να χαρακτηρίσετε ναρκισσιστικές;

Πηγές: http://thenarcissisticlife.com/business-leaders-and-narcissism/
http://www.maccoby.com/Articles/NarLeaders.shtml
http://www.psychologytoday.com/blog/cutting-edge-leadership/201102/narcissism-and-leadership
http://www.ceoforum.com.au/article-detail.cfm?cid=8497&t=/The-Narcissistic-Leader/ 
http://www.psychologytoday.com/articles/200401/big-egos-in-business
http://blogs.hbr.org/cs/2012/07/narcissism_the_difference_betw.html
http://knowledge.asb.unsw.edu.au/article.cfm?articleid=1383