Πέμπτη 13 Δεκεμβρίου 2012

Συμβουλευτική, coaching, mentoring, επιμόρφωση: Ομοιότητες και διαφορές

του Ναούμ Λιώτα
Πολύ συχνά γίνονται παρανοήσεις για το ποιος είναι ο ρόλος και ποιες οι διαφορές και ομοιότητες των σχέσεων μέντορα, coach, επιμορφωτή, συμβούλου και ψυχοθεραπευτή στις δυαδικές κυρίως σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ επαγγελματία και πελάτη. Τα όρια δεν είναι πάντοτε ευδιάκριτα καθώς πολύ συχνά είναι α) η εκπαίδευση του εκάστοτε επαγγελματία που θα καθορίσει το πως αντιλαμβάνεται τη σχέση που δημιουργεί με τους εκάστοτε πελάτες του αλλά και β) το εύρος της προσωπικής ανάπτυξής του επαγγελματία που θα καθορίσει μέχρι ποιο σημείο μπορεί να "συμβουλεύσει" ή να επεκταθεί.

Ένας γενικός κανόνας από έναν αμερικάνο εκπαιδευτή μου ήταν η εξής:
Πελάτης + Εργασιακό Περιβάλλον = Coaching
Πελάτης + Προσωπική Ιστορία = Θεραπεία.

Ωστόσο, για να κάνουμε τα πράγματα ακόμη πιο δύσκολα, στα ελληνικά μεταφράζεται ως σύμβουλος το αγγλικό counsellor αλλά και το αγγλικό consultant που στην "αγγλο-σαξονική" παράδοση είναι σαφώς διαχωρισμένες έννοιες. Λαμβάνοντας υπόψη την επικράτηση και του Life Coaching (που ελεύθερα μεταφράζεται ως Προπονητική Ζωής) και του In-depth Coaching που εφαρμόζουν διάφορες προσεγγίσεις όπως η Gestalt, καταλαβαίνουμε ότι όχι μόνο είναι δυσδιάκριτα τα όρια, αλλά ότι μπορεί να χρειάζεται να διαπραγματευόμαστε αυτά τα όρια με τον πελάτη και συχνά τα καθορίζει η σχέση. Το σημαντικό είναι να είναι ξεκαθαρισμένα και να καθορίζουμε πότε αυτά αλλάζουν και μπορεί να μπαίνουμε σε πιο προσωπικές περιοχές που μπορεί ο πελάτης να μη νιώθει ασφαλής να διαπραγματευτεί. Αυτές οι περιπτώσεις θέλουν ευθυκρισία, διάκριση και ξεκάθαρη θέση.

Ένας πίνακας που μπορεί να βοηθήσει σε ένα πρώτο επίπεδο να ξεκαθαρίσουμε τις διαφορές και τις ομοιότητες κάθε επαγγελματία φαίνεται παρακάτω.

Ρόλοι Σχέση Σκοπός και στυλ
Μέντορας
  • Συνήθως πρόκειται για μεγαλύτερη ηλικιακά φιγούρα με επιτυχημένη πορεία και καριέρα
  • Δίνει το όφελος της εμπειρίας και των επαφών
  • Μπορεί να πάρει τον ρόλο του "δικηγόρου του διαβόλου" για να προκαλέσει τις πεποιθήσεις και να τσεκάρει τη δέσμευση του συμβουλευόμενου
  • Η σχέση είναι ένας προς έναν
  • Μελλοντικά μακροπρόθεσμα σχέδια καριέρας
  • Εύρεση ευκαιριών για έκθεση και ανάπτυξη
  • Συνήθως είτε εκτός οργανισμού είτε τουλάχιστον όχι σε ιεραρχική σχέση στο οργανόγραμμα
  • Συνήθως δίνει συμβουλές και κατευθύνσεις
Επιμορφωτής (Trainer)
  • Ειδικός σε έναν τομέα
  • Προσφέρει γνώσεις και δεξιότητες
  • Ένας προς έναν ή/και ομάδα
  • Εστίαση στο παρόν και στη διαδικασία της επιμόρφωσης
  • Συγκεκριμένες δεξιότητες τις οποίες θέλει να μεταφέρει στους επιμορφούμενους
  • Συνήθως καθοδηγεί στη διαδικασία, εποπτεύει και δίνει ανατροφοδότηση (feedback)
Επαγγελματικός 
Coach (Business Coach)
  • Ίση σχέση μεταξύ δύο διαφορετικών ειδικών
  • Συνεργατική αντιμετώπιση προβλημάτων και δυσκολιών, εύρεση ευκαιριών και ανάπτυξη δεξιοτήτων
  • Τριπλή σχέση με πελάτη και εταιρεία (πολύ συχνά εξαρτάται και από το συμβόλαιο)
  • Εστίαση στο παρόν και στο μέλλον
  • Ανάπτυξη ηγετικής δεξιότητας και επαγγελματικών στόχων
  • Μπορεί να είναι εσωτερικός ή εξωτερικός ως προς τον οργανισμό
  • "Προπονητικό" στυλ που εμπεριέχει στοιχεία πρόκλησης
Προπονητής Ζωής (Life Coach)
  • Συνεργατική σχέση
  • Ένας προς έναν
  • Εστίαση στο παρόν και στο μέλλον
  • Εστίαση στους στόχους
  • Επαγγελματικοί και προσωπικοί στόχοι και αλλαγές
  • "Προπονητικό" στυλ που εμπεριέχει στοιχεία πρόκλησης
Σύμβουλος (Counsellor)
  • Εστίαση στις προβληματικές περιοχές ή στα θέματα που θέλουν βελτίωση
  • Αναζήτηση των ειδικών γνώσεων
  • "Διευκολυντική" σχέση - μη-παρεμβατική
  • Ένας προς έναν, συμβουλευτική ζεύγους ή ομάδας
  • Εστίαση στο παρελθόν, στο παρόν αλλά και στο μέλλον
  • Προσωπικές ψυχολογικές δυσκολίες, επίλυση προσωπικών προβλημάτων
  • Συνήθως εξωτερικός συνεργάτης του οργανισμού αν και μπορεί να δουλέψει μέσα από την οδό της εργασιακής υγείας
  • Κυρίως ρωτά και ακούει
Ψυχοθεραπευτής 
  • Ειδικός σε θέματα ψυχικής υγείας
  • Ορμώμενος από τις γνώσεις του και την ειδίκευσή του
  • Ένας προς έναν, ζευγάρι ή/και ομάδα
  • Παρελθόν, παρόν και μέλλον
  • Επίμονες ή βαθύτερες ψυχολογικές διαταραχές και ψυχολογικά θέματα
  • Εξωτερικός συνεργάτης
  • Διαφορετικά στυλ ανάλογα με την ψυχοθεραπευτική προσέγγιση

O παραπάνω πίνακας έχει στηριχτεί κυρίως στο βιβλίο: Leimon A.; Moscovici, F.; Mcmahon, G.; (2005). Essential Business Coaching, Routledge (p. 13).

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Related Posts with Thumbnails